Gemangiomalar

Gemangioma qon tomirlaridan tashkil topgan xavfsiz (o‘smaga o‘xshash) o‘sma. Bu qon tomir tug‘ma dog‘larining eng keng tarqalgan turlaridan biri bo‘lib, tananing har qanday qismida paydo bo‘lishi mumkin. Gemangiomalar odatda zararsiz bo‘lsa-da, ular tez o‘ssa, tana faoliyatiga xalal bersa yoki kosmetik muammolarni keltirib chiqarsa, tibbiy yordamga muhtoj bo‘lishi mumkin.

Gemangiomalarning asosiy xususiyatlari:

• Gemangiomalarning asosiy xususiyatlari:
  • Gemangiomalar ko‘pincha qizil yoki binafsha rangda bo‘ladi, chunki qon tomirlari ko‘p bo‘ladi.
  • Odatda, ular terida ko‘tarilgan, g‘adir-budur o‘smalar ko‘rinishida bo‘lib, kattaligi kichik dog‘lardan yirik o‘smalargacha bo‘lishi mumkin.
  • Gemangioma yuzasi silliq yoki notekis bo‘lishi va vaqt o‘tishi bilan o‘zgarishi mumkin.
  • Yuza gemangiomalar ('qulupnay dog‘lari' deb ham ataladi) odatda yorqin qizil rangda bo‘lib, teri yuzasida joylashgan.
  • Chuquroq gemangiomalar (kavernoz gemangiomalar) ko‘k yoki binafsha rangda bo‘lib, terida chuqurroq joylashadi.
• Joylashuv:
  • Ko‘pincha yuz, bosh, ko‘krak va orqada uchraydi.
  • Tananing har qanday qismida rivojlanishi mumkin, lekin ko‘pincha chaqaloqlarda, ayniqsa bosh yoki bo‘yin qismida kuzatiladi.
• Gemangioma turlari:
  • Yuzaki gemangiomalar: Qip-qizil, teri yuzasida rivojlanadi, hayotining dastlabki oylarida tez o‘sadi, ammo vaqt o‘tishi bilan kichrayishi va yo‘qolishi mumkin.
  • Kavernoz gemangiomalar: Chuqurroq joylashgan, yumshoq, ko‘k yoki binafsha rangga ega, yuzaki gemangiomalar kabi osonlikcha kichraymasligi mumkin.
  • Aralash gemangiomalar: Yuzaki va chuqur komponentlarni o‘z ichiga oladi.
• Belgilar:
  • Odatda og‘riqsiz va noqulaylik tug‘dirmaydi.
  • Kamdan-kam hollarda gemangioma hayotiy muhim tuzilmalarga (ko‘z, og‘iz, nafas yo‘llari) xalaqit bersa, funksional muammolarni keltirib chiqarishi mumkin.
  • Ko‘pincha gemangiomalar o‘z-o‘zidan kichrayib, yo‘qolib ketadi, ayniqsa chaqaloqlarda.
  • Agar gemangioma yaralar (og‘riqli yaralar), qon ketishi yoki infeksiyalarni keltirib chiqarsa, tibbiy yordam kerak bo‘lishi mumkin.
• Sabablari:
  • Gemangiomalar paydo bo‘lishining aniq sababi to‘liq o‘rganilmagan, ular homila davrida shakllanadi, deb taxmin qilinadi.
  • Gemangiomalar ko‘pincha qiz bolalarda, chala tug‘ilgan va kam vaznli bolalarda uchraydi.
  • Irsiy moyillik ham bo‘lishi mumkin.
• Davolash usullari:
  • Kuzatish: Aksariyat hollarda, ayniqsa kichik va muammo tug‘dirmaydigan gemangiomalarda shifokorlar zudlik bilan davolanmasdan kuzatishni tanlaydilar.
  • Og‘iz orqali qabul qilinadigan dorilar: Beta-blokatorlar (masalan, propranolol) ko‘pincha gemangiomalarni kamaytirish uchun ishlatiladi, ayniqsa ular tez o‘ssa yoki muammo tug‘dirsa.
  • Mahalliy dorilar: Ba’zi hollarda yuzaki gemangiomalarni davolash uchun mahalliy vositalar (masalan, timolol) qo‘llaniladi.
  • Lazer terapiyasi: Gemangiomaning, ayniqsa yuzaki gemangiomaning qizarishi yoki o‘lchamini kamaytirishga yordam beradi.
  • Jarrohlik yo‘li bilan olib tashlash: Odatda o‘z-o‘zidan kichraymaydigan yoki funksional buzilishlarga olib keladigan katta gemangiomalarda qo‘llaniladi.
  • Steroidlar inyektsiyasi: Yallig‘lanishni kamaytirish va gemangiomani qisqartirish uchun ishlatiladi, garchi beta-blokatorlarning samaradorligi tufayli bugungi kunda kamroq qo‘llaniladi.
• Shifokorga qachon murojaat qilish kerak:
  • Gemangioma tez o‘ssa yoki funksiyasi bilan bog‘liq muammolarni keltirib chiqarsa (masalan, ko‘rish yoki nafas olishga xalaqit bersa).
  • Agar gemangioma og‘riqli, yarali yoki qon ketadigan bo‘lsa.
  • Bezovta qiluvchi o‘lcham, shakl yoki ko‘rinishdagi har qanday o‘zgarishlarda.
• Prognoz:
  • Aksariyat gemangiomalar vaqt o‘tishi bilan kichrayib, yo‘qolib ketadi, ayniqsa bolalarda. Ayrimlari 10 yoshda butunlay yo‘qolib ketadi.
  • Ular odatda xavfsiz bo‘lsa-da, o‘z-o‘zidan kichraymaydigan yoki asoratlar keltirib chiqaradigan gemangiomalar doimiy kuzatuv va davolashni talab qiladi.

Xulosa:

Gemangiomalar xavfsiz qon tomir o‘smalari bo‘lib, chaqaloqlarda hayotining dastlabki oylarida eng ko‘p uchraydi. Odatda, ular qon ketishi, yaralar yoki funksional buzilishlar kabi asoratlarni keltirib chiqarmasa, davolanishni talab qilmaydi. Ko‘p hollarda gemangiomalar kichrayib, bola o‘sishi bilan o‘z-o‘zidan yo‘qolib ketadi. Biroq, bezovtalik yoki muammolar bo‘lsa, tegishli davolash usulini tanlash uchun shifokor bilan maslahatlashish tavsiya etiladi.